Vòi tai trẻ em có gì khác biệt ?
Vòi tai tên chuyên môn gọi là Eustachian Tube, là một cái ống máng hình dạng giống như cái cánh cung nối thông mặt trước hòm tai giữa, chạy ra trước và xuống dưới rồi mở thông vào thành bên vòm mũi họng. Hộp sọ người lớn dần kích cỡ từ lúc mới sinh ra đến tuổi trưởng thành, vì vậy hình dáng và kích thước vòi nhĩ cũng biến đổi theo tuổi.
Vòi nhĩ ở trẻ nhỏ ngắn, hướng xuống dưới nhưng chỉ chếch với phương ngang 10 độ. Trong khi ở người lớn vòi này hướng xuống dưới với độ chếch là 45 độ có độ dài 3,7cm. Thành vòi nhĩ có cấu trúc đặc biệt: đoạn 2/3 sau giáp hòm tai là xương và 1/3 trước là cơ, lót toàn bộ lòng vòi nhĩ là niêm mạc đường hô hấp. Lớp cơ vòi nhĩ cùng với các cơ thắt vòi nhĩ được hoạt động theo phản xạ tự nhiên. Trong trạng thái bình thường đoạn ống cơ này khép lại và cửa vòi đóng. Cửa vòi tai sẽ tự động mở khi con người có phản xạ tự nhiên là nuốt hoặc ngáp. Khi vòi nhĩ khép kín, khoang không khí tai giữa được mở rộng đến hết phần xương của vòi tai giúp tai giữa tránh được những chấn thương âm thanh quá lớn dội vào màng nhĩ tham gia cơ chế sinh lý nghe. Mặt khác, lượng dịch sinh lý bài tiết từ vùng xương chũm, hòm tai giữa sẽ thải trừ ra khoang mũi họng qua vòi nhĩ do phản xạ đóng mở tự động của vòi này.
Ở trẻ em ngay vùng cửa vòi nhĩ có tổ chức lympho rất phát triển tạo thành khối VA dễ gây chèn ép vòi nhĩ khiến cho đoạn cơ màng của vòi nhĩ dễ trở nên yếu ớt, mất chức năng đóng mở, mủ viêm dễ tràn vào vòi nhĩ rồi nhanh chóng gây tắc vòi tai, tác động này làm cho tỷ lệ viêm tai giữa ở trẻ tăng cao hơn nhiều so với người trưởng thành... Mời bạn xem thêm bài dưới đây.
ĐẶC ĐIỂM VÒI NHĨ Ở TRẺ EM
Trần Lê Thủy MD., Ph.D
Trần Minh Trang MD., MSc
Websites: taimuihongthuytran.com & xoang.vn
Tai giữa gồm ba thành phần nối thông với nhau là tế bào chũm, hòm nhĩ và vòi nhĩ - Eustachian tube (hình H1, H2). Tế bào chũm - ở ngay sau vành tai, có kích thước nhỏ khi trẻ mới đẻ, phát triển lớn dần theo hướng ra sau, lên trên và xuống dưới của xương chũm. Mặt bên ở trung tâm nhóm tế bào chũm có một khoảng trống lớn gọi là sào bào, thành trước sào bào có đường nối thông với hòm nhĩ gọi là sào đạo. Sào đạo là một ống mở vào hòm nhĩ. Mặt trước hòm nhĩ là cửa loa vòi nhĩ, vòi nhĩ này mở vào vòm mũi họng. Hòm nhĩ có kích thước không đổi từ lúc trẻ sinh ra đến khi trưởng thành. Hòm nhĩ là một khoảng trống có sáu mặt, bên trong có chuỗi xương nghe, gắn liền với mặt bên là màng nhĩ và mặt trong hòm nhĩ. Mặt bên hòm nhĩ là màng nhĩ, là đáy của ống tai ngoài. Mặt trong tiếp giáp với tai trong, mặt sau là nơi thông với sào đạo, mặt trước mở thông với vòi nhĩ. Mặt trên trần hòm nhĩ là vỏ xương tiếp giáp đại não, mặt dưới hòm nhĩ là vịnh cảnh.
Ba cấu trúc tế bào chũm, hòm nhĩ và vòi nhĩ tạo nên tai giữa, giữ chức năng truyền âm tiếp nhận âm từ môi trường bên ngoài và bảo vệ tai trong. Lót trong lòng ba khối rỗng nay là màng niêm mạc đường thở có lông chuyển tiết dịch nhày sinh lý, dòng dịch này được đào thải tự nhiên ra hốc mũi qua vòi nhĩ.
Ở người trưởng thành vòi nhĩ phát triển đầy đủ có chiều dài khoảng 3,7cm, hướng ra trước và xuống dưới tạo với phương ngang một góc 45 độ (H3, bên phải).
Ở trẻ mới đẻ vòi nhĩ ngắn, hướng ra trước chỉ chếch với phương ngang chỉ 10 độ (H3, bên trái) nên dịch viêm nhiễm ở vùng mũi họng bao gồm cả dịch dạ dày thực quản rất dễ trào qua vòi nhĩ để vào tai giữa gây nên sự đình trệ lưu thông khí và dịch trên cả ba cấu trúc tế bào chũm, hòm nhĩ, vòi nhĩ và dẫn đến viêm tai. Ở trẻ tổ chức Adenoid - VA rất phát triển, có thể gây che lấp một phần loa vòi nhĩ, gây thêm yếu tố thuận lợi gây tắc vòi nhĩ và thông khí mũi xoang, góp phần gây viêm tai.
Đặc điểm giải phẫu sinh lý vòi nhĩ ở trẻ em là nguyên nhân làm cho tỷ lệ viêm tai ở trẻ em cao hơn nhiều so với người trưởng thành. Màng nhĩ là mặt ngoài bên của hòm nhĩ có thể quan sát bởi đèn nội soi qua ống tai ngoài. Chích rạch màng nhĩ dẫn lưu dịch viêm khỏi tai giữa và điều trị ích cực viêm mũi họng, nạo VA là giải pháp điều trị viêm tai dựa trên đặc điểm giải phẫu sinh lý bệnh trên đây.