Viêm xoang là tên chưa đầy đủ, thuật ngữ chuyên môn ngày nay gọi là viêm mũi xoang- Rhinosinusitis vì mũi và xoang là một khối liên thông với nhau về bệnh lý. Viêm cấp là Acute Rhinoosinusitis - ARS, viêm tái phát là Recurrent Rhinosnusitis - RRS, mạn tính là Chronic Rhinosinusitis - CRS.
Sẽ là khác biệt trong việc dùng thuốc điều trị đối với các thể loại viêm mũi xoang cấp, tái phát, mạn tính. Thuốc chỉ có tác dụng tốt đối với thể lại cấp, tạm dịu lại cơn tái phát, và rất ít tác dụng trong viêm mũi xoang mạn.
Các loại thuốc chính thường được dùng điều trị viêm mũi xoang cấp và viêm mũi xoang tái phát bao gồm kháng sinh diệt vi khuẩn gây bệnh đường hô hấp, thuốc làm loãng các dịch nhầy trong xoang, thuốc chống viêm Corticoid và kháng Histamine tổng hợp dùng cho bệnh nhân viêm mũi xoang dị ứng nhiễm khuẩn. Với bệnh lý viêm mũi xoang nhiễm nấm cần điều trị phối hợp kháng sinh chống nấm.
1. Kháng sinh
Vi khuẩn: Những chủng vi khuẩn thường gặp nhất trong viêm mũi xoang cấp và tái phát là: Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae và Moraxella catarrhalis. Tuy nhiên vai trò vi khuẩn gây bệnh trong viêm mũi xoang mạn thì không được cho là chắc chắn: Thực nghiệm cho thấy kết quả nuôi cấy vi khuẩn không có sự khác biệt rõ ràng giữa nhóm người bệnh viêm mũi xoang mạn và ở nhóm người không mắc bệnh. Loại vi khuẩn thường gặp người ta cô lập được là S.aereus, Staphylococcus va pneumoniae.
Biofilms Trong viêm mũi xoang mạn xuất hiện hình thái vi khuẩn có màng bao bọc rất ít đáp ứng với kháng sinh, chúng thường là vi khuẩn gram âm như Pseudomonas.
Nấm Thường gặp những khối nấm ẩn trong xoang trên cơ địa người bệnh dị ứng và miễn dịch kém.
Điều trị kháng sinh uống
Kháng sinh phù hợp là các loại sau cho viêm mũi xoang cấp: Kháng sinh uống: Amoxillin, hay Amoxillin-clavulanate với bệnh nhân không có phản ứng dị ứng với penixillin. Với người dị ứng với penixillin phải dùng thuốc thuộc nhóm Cephalosporine.
Với viêm mũi xoang mạn vai trò của thuốc kháng sinh đường uống chưa được khẳng định, cũng chưa xác định được sự hấp thụ của kháng sinh điều trị tại chỗ.
Điều trị kháng sinh uống dài ngày
Với viêm phổi và viêm xoang mạn: Kháng sinh đã có tác dụng đến cơ chế chống viêm; Erythromycin, clarithromycin và roxithromycin điều trị kéo dài 3 tháng đã có sự cải thiện của các hội chứng tắc mũi và chảy nước mũi. Người ta còn kết luận rằng những kháng sinh này còn có tác dụng giảm sự hình thành biofilm.
Kháng sinh tiêm tĩnh mạch
Nghiên cứu lâm sàng cho thấy tiêm kháng sinh đường tinh mạch có cải thiện rõ ràng, giảm triệu chứng viêm mũi xoang trên một số bệnh nhân, tuy chưa có kết luận nghiên cứu chứng minh.
Kháng sinh điều trị tại chỗ
Đây là cách đưa kháng sinh trược tiếp vào mũi xoang, kháng sinh đến được ổ nhiễm khuẩn với đậm độ cao. Không có sự tham gia của cơ chế thẩm thấu, là ưu điểm vì trực tiếp vào ổ nhiễm trùng, tránh được sự quen nhờn thuốc trên cơ thể. Tuy nhiên, sự ưu việt nhất của giải pháp này chưa được chứng minh trên vi mô.
2. Các thuốc làm loãng dịch tiết trong mũi xoang như Alphachhymotrypsin.
3. Corticoid và các thuốc trong nhóm kháng histamine tổng hợp chống dị ứng.
Giải pháp của Trần Lệ Thủy
[Thực hiện tại Clinic Tai Mũi Họng Thủy Trần]
Không tiêm kháng sinh.
Hạn chế kháng sinh uống. Chỉ dùng khoảng 7-10 ngày kháng sinh gốc penicillin như Augmentine, với người dị ứng penicillin được thay thế bằng Cephalosporine.
Kháng sinh được đưa trực tiếp vào hốc mũi xoang sau khi hút rửa mũi xoang với nước muối 0,9% dưới sự quan sát của nội soi ống cứng và những ống hút nhỏ. Kết quả lâm sàng là bệnh nhân khỏi bệnh viêm mũi xoang mạn tính sau một chương trình điều tri khoảng 3 tuần lễ. Những trường hợp có chỉ định mổ nội soi chức năng loại bỏ polip và những dị hình cấu trúc mũi như cuốn giữa quá phát, đảo chiều hoặc có xoang hơi, đều được điều trị chăm sóc sau mổ bằng qui trình nội soi hút rửa mũi xoang đưa kháng sinh tại chỗ.